Baling merupakan salah sebuah daerah daripada kesebelasan daerah di
Negeri Kedah Darul Aman. Daerah ini mempunyai keluasan 1,530 kilometer
persegi atau 590.32 batu persegi ( 152,900.65 hektar ) yang merupakan
daerah kedua terbesar di Negeri Kedah Darul Aman selepas Daerah Sik.
Ianya terletak di selatan Negeri Kedah Darul Aman pada garis lintang
539’U.
Daerah Baling adalah bersempadan dengan Negara Thailand ( Betong ) dan
negeri Perak di sebelah timurnya bersempadan dengan Daerah Sik dan
Daerah Kuala Muda di sebelah baratnya manakala Daerah Kulim di sebelah
selatannya. Sempadan antara Daerah Baling dengan Daerah Kulim bermula
dari Kuala Sungai Sedim hingga ke sempadan Hutan Simpan Gunung Inas
mengikut tebing kanan Sungai Sedim. Sempadan antara Daerah Baling dengan
Daerah Kuala Muda pula adalah bermula dari Sungai Sedim mengikut
pertengahan Sungai Muda ke utara hingga ke sempadan Daerah Baling dengan
Daerah Sik. Keadaan muka bumi Daerah Baling adalah tanah pamah di
kawasan tengah manakala berbukit bukau di kawasan sempadan Negara
Thailand di mana kawasannya melebihi ketinggian 1,000 kaki.
Daerah Baling menerima sebanyak 2,750 mm hujan setahun. Walau pun
taburan hujannya tinggi namun taburan hujannya tidaklah sekata sepanjang
tahun. Secara umumnya bentuk taburan hujan daerah ini mempunyai 2
puncak iaitu Musim Hujan Lebat yang pertama berlaku di antara bulan Mac
hingga bulan April dan diikuti oleh Musim Hujan Lebat kedua yang berlaku
di antara bulan Ogos hingga bulan November. Musim hujan kedua ini akan
diikuti oleh musim kemarau iaitu di antara bulan Disember hingga bulan
Mac.
Daerah Baling mempunyai 8 buah mukim iaitu Mukim Siong, Mukim Baling /
Bongor, Mukim Pulai, Mukim Kupang, Mukim Tawar, Mukim Bakai dan Mukim
Teloi Kanan. Pola penempatan penduduk adalah mengikut keadaan geografi,
arah aliran perhubungan yang sedia ada adalah kesesuaian tempat tinggal
dengan sumber pencarian. Sebelum merdeka, kepadatan penduduk adalah
tertumpu kepada arah aliran perhubungan. Penduduk adalah lebih padat di
kawasan yang berdekatan dengan sungai kerana ia adalah punca perhubungan
utama. Selepas merdeka, didapati penempatan penduduk di Daerah Baling
ini mula tertumpu ke tepi-tepi jalan apabila banyak jalan-jalan baru di
buka oleh pihak kerajaan. Mengikut bancian tahun 1980, Daerah Baling
mempunyai penduduk seramai 107,926 orang. Pada tahun 1991, jumlah
penduduk Daerah Baling seramai 114,489 orang. Pada tahun 2000, jumlah
penduduk Daerah Baling seramai 124,830 orang.
Daerah Baling mempunyai pola kepelbagaian kaum dimana di samping
kaum-kaum Melayu, Cina, India dan Thai terdapat juga kaum Orang Asli
yang tinggal di Kampung Legong Mukim Siong iaitu satu-satunya
perkampungan Orang Asli di Negeri Kedah Darul Aman ini. Menurut kajian
Major P.D.R. Williams-Hurt, Advisor On Aborigines, Federation Of Malaya
pada tahun 1952, Orang Asli ini adalah daripada keturunan Negritos.
Kawasan sempadan pentadbiran daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah
Baling adalah sama dengan sempadan daerah Polis yang diketuai oleh Ketua
Polis Daerah. Tetapi sempadan ini adalah berbeza dengan sempadan daerah
pilihan raya. Daerah Baling meliputi kawasan pilihan raya bagi seluruh
kawasan Parlimen Baling yang mengandungi kawasan Dewan Undangan Negeri
Kawasan Bayu dan Kupang. Manakala, Dewan Undangan Negeri Kawasan Kuala
Ketil walaupun terletak di Daerah Baling tetapi ianya di bawah Parlimen
Padang Serai.
BALING ANTARA UNSUR METOS DAN KATA-KATA THAI
Panggilan ‘Baling’ boleh dikategorikan kepada dua. Pertama, berdasarkan
metos Hikayat Merong Mahawangsa ( HMM ) dan yang kedua berdasarkan
kata-kata Siam iaitu ‘Ban Ling’.
Kata ‘Baling’ untuk kategori pertama dan kedua memang menjadi satu
cerita warisan yang dipertuturkan daripada dahulu hingga kini. Walau
bagaimanapun rencana ini bertujuan untuk memberi gambaran yang
sebenarnya bagaimana nama Baling muncul iaitu berdasarkan kategori
pertama atau kedua.
Fakta-fakta lisan agak sukar untuk diterima dalam hakikat sebenarnya
berhubung nama Baling. Sumber yang bersandarkan kepada HMM yang
bermetoskan Raja Bersiong hanya wujud dalam tradisi lisan. Lebih-lebih
lagi HMM diklasifikasikan sebagai salah satu karya historiografi yang
mengandungi cerita-cerita khayalan.
Walau bagaimnapun, kewujudan tradisi lisan tersebut tidak boleh
dinafikan dalam masyarakat Melayu. Ismail Hamid dalam Dewan Sastera Jun
1986 menyatakan walaupun unsur metos dan lagenda yang terkandung dalam
karya tersebut dicatat sebagai suatu kebenaran menurut nilai-nilai
masyarakat Melayu tradisional.
Dengan itu asal-usul Baling yang didasarkan kepada Raja Ong Maha Perita
Deria ( Raja Bersiong ) yang mencabut dan membaling giginya adalah
metos dalam masyarakat Melayu. Lebih-lebih lagi hikayat tersebut tidak
disebut dalam HMM, namun perkembangannya melalui tradisi lisan.
Masyarakat Melayu hidup secara kolektif, sebagai perintang waktu
kemungkinan episode HMM dikaitkan dengan cerita lisan Raja Bersiong
kerana kebetulan nama-nama yang wujud di Daerah Baling mempunyai kaitan
dan boleh dihubungkaitkan di antara satu tempat dengan tempat yang lain.
Selain daripada itu tidak dapat dinafikan bahawa tingkah laku Raja
Bersiong sebabai lagenda untuk menggambarkan kelaziman yang dilakukan
oleh Raja Bersiong. Lebih-lebih lagi pada zaman dahulu hal-hal yang
berkaitan dengan istana tidak boleh dicatat atau dibicarakan oleh
golongan marhain.
Hasrun Haron dalam Dewan Bahasa Disember 1971 menyatakan imej Raja
Bersiong sebagai lagenda untuk menggambarkan kisah seorang raja yang
zalim dan disingkirkan. Mlah, R.O. Winstedt dalam buku Sejarah
Kesusasteraan Melayu Klasik HMM adalah sebuah hasil sastera sejarah yang
menyimpang.
Justeru, berdasarkan tulisan Abdul Rahman Ismail Warta Darulaman Julai
1992, penulis berpendapat bahawa Baling mendapat nama berdasarkan
kata-kata Siam yang bermaksud Kampung Kera ( Ban Ling ). Oleh itu untuk
melihat asal-usul Baling mengikut konteks disiplin sejarah, penulis
berpendapat kata-kata dari Siam boleh diyakini jika dibandingkan dengan
metos HMM.
Ini disebabakan penduduk Baling pada waktu ini terdiri daripada
pelbagai kaum dan masyarakat. Kaum Siam merupakan golongan yang agak
ramai yang tinggal di beberapa buah kampong sejak dari dahulu lagi.
Antara kampung-kampung yang kini didiami oleh penduduk berketurunan Siam
ialah Kampung Simpang Empat, Kampung Sirako, Kampung Watt, Kampung Tass
dan sebagainya.
Kedatangan orang Siam tidak dapat dipastikan tarikhnya dengan tepat.
Mohd Shabarani Ghazali dalam Jurnal Purba Bil. 2 1983 menyatakan
peringkat awal kedatangan orang Siam ke Baling terlalu sukar untuk
dilihat dengan jelas, terutamanya tidak dapat dikesan bila dan oleh
siapa satu-satu petempatan didirikan.
Hubungan Siam ( rakyat dan kerajaan ) dengan Negeri-Negeri Melayu
khususnya Kedah hanya dapat dijelaskan apabila berlakunya hubungan
antara kerajaan dengan kerajaan. R.Bonney dalam bukunya Kedah 1771-1821.
The Search For Security and Independence menyatakan orang Siam pernah
memerintah Tanah Melayu tetapi sejarah kedudukan Siam di Semenanjung
masih tidak begitu jelas, yang nyata hanyalah hubungan dengan kerajaan.
Jelas menunjukkan bahawa kajian dan penulisan terdahulu mendapati
bahawa asal-usul Baling lebih menepati dengan kedatangan orang Siam
berdasarkan perkataan yang wujud. Seorang ahli bahasa dari Kedah, Dr.
Asmah Haji Omar dalam tulisannya Kedah : Aspek Kebudayaan seperti yang
terdapat dalam Sejarah dan Bahasa telah menulis bahawa nama-nama tempat
di Kedah terutama sebelah Utara kebanyakan menunjukkan kesan pengaruh
Thai zaman dahulu.
Namun begitu persoalan yang timbul, bilakah nama Baling wujud?. Catatan
bertulis hingga kini menyatakan kedatangan orang Siam hanya bermula
pada awal abad ke-19. Penghijrahan ke Negeri-Negeri Melayu termasuk
Kedah bermula apabila peperangan Burma-Siam berlaku pada akhir abad
ke-18.
Hal ini perlu dikaji oleh pakar-pakar sejarah atau sejarawan tempatan.
Petempatan awal di Baling, bermula lebih awal dari tarikh kemasulan
Siam. Berdasarkan artifak yang ditemui di Baling, manusia pertama
tinggal di sini pada Zaman Neolitik apabila tinggalan seperti kapak
persegi dan kapak bahu ditemui di gua-gua batu kapur sekitar Baling.
Kajian lanjut boleh dibaca dari Bulletin Of The Raffles
Museum-I-3-1936-1937, khusus tentang penemuan kapak dan artifak lain di
Baling.
Oleh itu, Lin dalam bahasa Thai yang bermaksud kera memang ada kaitan
dengan bidang pertanian. Sememangnya kera merupakan musuh utama
hasil-hasil tanaman pada masa itu mahupun masa kini. Justeru, memang
benar kedatangan orang Siam berkait rapat dengan bidang tersebut.
Pertanian tradisional secara kekampungan masih diamalkan oleh masyarakat
Siam di Baling hingga kini. Sebuah jurnal JMBRAS Part II 1970 menyebut
secara jelas bidang pertanian mempunyai kaitan rapat dengan orang Siam
di Kedah. Dengan itu tulisan Abdul Rahman Ismail, asal-usul Baling lebih
tepat dengan pengarauh kedatangan Siam. Manakala cerita kera putih yang
ditandatangani oleh Penghulu Nai Sinon lebih berbentuk metos dikalangan
masyarakat.
Kesimpulannya asal-usul Baling boleh disandarkan kepada unsure metos
dalam kesusasteraan historiografi rakyat tempatan. Manakala Baling yang
berdasarkan sebutan Siam lebih mendekati nilai sejarah dengan
berpandukan kajian dan tulisan lalu.